De mens achter de schulden

Auteur: Erin Weesie, AD Sociaal Financiele Dienstverlening, Maart 2025.
Dit onderzoek maakt deel uit van het onderzoeksprogramma "Dichterbij door Data"

Aanleiding onderzoek

In 2023 is het project gestart om te komen tot een energiearmoede kaart; een toepassing waarmee energiearmoede in de gemeente Zwolle letterlijk (geografisch) in kaart wordt gebracht. Hiermee kunnen vragen worden beantwoord als: 

• In welke delen van de stad bevinden zich huishoudens die verhoogd risico hebben op energiearmoede? 
• Welke huishoudens maken gebruik van aangeboden maatregelen? 
• Waar lijkt er sprake van onderconsumptie*, en daarmee risico op mogelijke gezondheidsproblemen?

Energiearmoede is echter slechts één  van de vormen van armoede. Op basis van de resultaten van de eerste versie van de energiearmoedekaart is besloten een project te starten waarbij een bredere aanpak van armoede wordt gehanteerd. In deze fase is ook Travers Welzijn aangehaakt. Het doel is om de zogenaamde “community map” van Zwolle te ontwikkelen en daarin ook andere aspecten die meespelen in armoede-problematiek mee te nemen denk hierbij aan; eenzaamheid, jeugdproblematiek, overlast en sociale cohesie.

Om dichtbij door data echt waar te maken is het belangrijk om ook huishoudens zelf te betrekken bij de ontwikkeling van deze sociale kaart.

Onderzocht wordt bijvoorbeeld: Waar lopen huishoudens in Zwolle tegenaan? In welke wijken is er sprake van saamhorigheid en met welke indicatoren wordt dit onderbouwd? Waarom worden bepaalde regelingen en voorzieningen wel of niet door huishoudens gebruikt?

Het uitgangspunt is om data van verschillende deelnemende organisaties én die van huishoudens te bundelen. Het doel is om op basis van deze gedeelde data te identificeren welke huishoudens in de gemeente Zwolle voor verschillende maatschappelijke problemen bepaalde hulp en voorzieningen nodig hebben. Dit wordt gecombineerd met het inzicht in beschikbare regelingen en voorzieningen voor huishoudens.

Het onderzoek "De mens achter de schulden" geeft in vijf persona's een gezicht aan huishoudens in Zwolle die te maken hebben met armoede. In deze publicatie zijn twee van de vijf persona's te vinden. Het bijbehorende onderzoeksrapport inclusief de andere drie persona’s wordt binnenkort toegevoegd op de website van Smart Zwolle.

In dit onderzoeksrapport vindt u per persona inzicht in de specifieke uitdagingen en kansen. Dit kan professionals in het sociaal domein helpen beter passende maatregelen te ontwikkelen die aansluiten bij de specifieke problematiek van de mensen achter de persona’s.

Aanbevelingen

Armoede heeft niet alleen economische gevolgen, maar leidt ook tot sociale uitsluiting, psychologische stress en gezondheidsproblemen. Hoewel er verschillende gemeentelijke regelingen en hulpinstanties bestaan, bereiken deze niet altijd de mensen die ze het meest nodig hebben. De complexe bureaucratie en schaamte om hulp te vragen zorgen ervoor dat veel mensen tussen wal en schip vallen.

Om armoede in Zwolle effectief aan te pakken, is een structurele en integrale aanpak noodzakelijk. De gemeente, maatschappelijke organisaties en werkgevers zouden hun krachten moeten bundelen om gerichte en toegankelijke ondersteuning te bieden. Vereenvoudiging van regelingen en proactieve informatievoorziening kunnen ervoor zorgen dat kwetsbare groepen sneller de juiste hulp vinden.

Daarnaast is het van belang om financiële stabiliteit te stimuleren, bijvoorbeeld door inkomenszekerheid en vaste contracten te bevorderen. Voor mensen die moeite hebben met administratieve processen, zoals laaggeletterden en statushouders, kan extra begeleiding bijdragen aan meer zelfstandigheid. Chronisch zieken en werkende armen kunnen baat hebben bij maatwerkregelingen die hen ondersteunen zonder dat zij geconfronteerd worden met bureaucratische hindernissen.

Naast financiële maatregelen is het cruciaal om sociale inclusie en mentale gezondheid te bevorderen. Het versterken van sociale netwerken en het aanbieden van laagdrempelige ontmoetingsplekken kan helpen om eenzaamheid en schaamte te verminderen. Daarnaast kan het vergroten van de toegankelijkheid van zorg en educatie bijdragen aan duurzame zelfredzaamheid.

Door een gezamenlijke inzet en een mensgerichte benadering kan Zwolle werken aan een samenleving waarin iedereen de kans krijgt om financieel stabiel en sociaal verbonden te zijn. Alleen door samen te werken kan armoede structureel en effectief worden aangepakt.

Partners Dichterbij door Data: Smart Zwolle Alliantie, Hogeschool Windesheim, SWZ, Travers Welzijn, de Kern.